Tom Destoop: "De drie pijlers van veiligheid op de weg"

Er rijden heel wat tractoren op onze Vlaamse wegen. Ze zijn vaak groot en daarom soms schrikwekkend of vervelend voor niet-landbouwers. Aan welke regels moeten landbouwvoertuigen voldoen en hoe houden ze het veilig? Wij gingen in gesprek met Tom Destoop, expert verkeer bij Boerenbond.

Dag Tom, tractoren op de weg kunnen frustrerend zijn. Dienen ze allemaal voor landbouw?

Tom: “Lang niet alle tractoren die je op de weg ziet, zijn landbouwvoertuigen. Je kan ze grofweg opdelen in twee categorieën: tractoren voor landbouw en tractoren voor niet-landbouwdoeleinden (bijvoorbeeld grondverzet). Dat onderscheid is belangrijk, want het bepaalt niet alleen hun functie op de weg, maar ook welke regels en voordelen van toepassing zijn.”

Wat is het verschil precies?

Tom: “Landbouwers gebruiken de openbare weg vooral om van en naar hun velden te rijden, een beetje zoals woon-werkverkeer. Elke minuut op de weg is tijd die ze niet op het veld besteden. Relatief gezien zijn ze dus niet vaak op de weg. Bij grondverzet is het net andersom. Daar is het werk op de weg: laden, lossen, verplaatsen. Voor hen is stilstaan net verloren tijd.”

"Het is niet omdat je tractor niet jaarlijks naar de keuring moet, dat hij niet in orde moet zijn."

Tom Destoop, expert verkeer bij Boerenbond

Is er op het vlak van wetgeving een verschil tussen beide?

Tom: “Voor landbouwvoertuigen gelden een aantal wettelijke voordelen. Zo mogen ze op rode diesel rijden, zijn ze vrijgesteld van jaarlijkse technische keuring, hoeven ze geen kilometerheffing te betalen, zijn ze niet gebonden aan rij- en rusttijden en hebben ze een apart rijbewijs en aparte nummerplaat. Die voordelen gelden alleen onder strikte voorwaarden. Het voertuig moet traag zijn of specifiek voor landbouw gebruikt worden, waardoor deze voordelen dus niet gelden voor tractoren in grondverzet. Wat onder landbouw valt, is misschien wel beperkter dan je verwacht, maar al het werk in het kader van je eigen landbouwexploitatie wordt gelukkig altijd beschouwd als landbouw. Als je een bevriende landbouwer helpt met een mesttransport naar de mestverwerking, dan valt dat wel niet onder landbouw. Ook loonwerkers vallen alleen onder landbouw als ze veldwerkzaamheden uitvoeren. Transporten zonder link met veldwerk, zoals het vervoeren van groenten naar een fabriek, vallen daar niet onder.”

Laten we het dan hebben over veiligheid. Wat zijn hier de belangrijkste aandachtspunten?

Tom: “Verkeersveiligheid steunt op drie pijlers: een veilig voertuig, een veilige chauffeur en een veilige omgeving.”

Laat ons beginnen de eerste pijler.

Tom: “Het is niet omdat ze niet jaarlijks naar de keuring moeten, dat het voertuig niet in orde moet zijn. Functioneel onderhoud gebeurt meestal wel, maar het veiligheidsaspect wordt soms vergeten. Denk aan controle van de lichten en remmen. Daarnaast zijn er ook veiligheidsaspecten afhankelijk van het transport, denk aan correcte signalisatie, bijvoorbeeld als een machine meer dan een meter uitsteekt of breder is dan drie meter. Goede signalisatie is cruciaal, zeker wanneer tractoren uit kleine wegen of onverwacht van een veld komen. Andere weggebruikers moeten je tijdig kunnen zien en anticiperen. Ook de lading is een belangrijk aandachtspunt. Niet alleen het totaalgewicht telt, maar ook de verdeling per as. Een kar kan onder de maximaal toegelaten massa blijven, maar toch overbelast zijn op één as. Lading moet altijd goed gezekerd zijn. Je weet nooit wat je onderweg tegenkomt of wanneer je een noodstop moet maken.”

"Ook al ben je vrijgesteld van bepaalde regels, het betekent niet dat je geen verantwoordelijkheid hebt."

Tom Destoop, expert verkeer bij Boerenbond

De tweede pijler is een veilige chauffeur.

Tom: “De bestuurder heeft een grote invloed op de veiligheid. Gsm-gebruik achter het stuur komt nog vaak voor en in een tractor valt dat extra op door de hoge zitpositie en de glazen cabine. Het leidt af en verhoogt het risico op ongevallen. Vermoeidheid is ook een belangrijke factor, zeker in drukke seizoenen wanneer landbouwers tot laat op het veld werken. Loonwerkers zijn hier extra vatbaar voor, omdat de periode van korte nachten bij hen vaak langer aanhoudt. Snelheid is een ander aandachtspunt. Moderne tractoren bieden veel meer comfort dan vroeger, waardoor hogere snelheden vlotter aanvoelen. De wetten van de fysica zijn echter dezelfde gebleven. Dat leidt te vaak tot kantelincidenten in bochten of op rotondes. De meeste tractoren hebben ondertussen een gordel, maar omdat die amper gedragen wordt, kan het dat de chauffeur bij een kantelaccident onder de tractor belandt. Dus, als je tractor een gordel heeft, gebruik hem dan! Het is trouwens ook wettelijk verplicht. Pas daarnaast ook je snelheid aan bij het kruisen van fietsers of wandelaars en geef hun de tijd om aan de kant te gaan.”

Dan de derde pijler: een veilige omgeving.

Tom: “Deze pijler ligt deels buiten je controle, bijvoorbeeld modder op de weg. Idealiter wordt dat meteen opgeruimd, maar je hebt vaak zoveel aan je hoofd dat je andere prioriteiten stelt. Als je dan toch opruimt, doe het dan veilig: draag een fluohesje en zet kegels om andere bestuurders erop attent te maken. De politie helpt vaak ook graag met tijdelijke verkeersregeling. Ook de inrichting van de weg speelt mee. Bloembakken, drempels en versmallingen zijn vaak ontworpen voor personenwagens, maar vormen een uitdaging voor landbouwvoertuigen. Een goede infrastructuur houdt rekening met alle weggebruikers, inclusief tractoren.”

Wat is jouw belangrijkste boodschap aan landbouwers?

Tom: “Wees je bewust van je rol in het verkeer. Je tractor is groot, sneller dan vroeger en valt op — dat maakt je zichtbaar, maar ook verantwoordelijk. Door aandacht te besteden aan je voertuig, je rijgedrag en de omgeving, draag je actief bij aan een veilig verkeer voor iedereen. En vergeet niet: ook al ben je vrijgesteld van bepaalde regels, dat betekent niet dat je geen verantwoordelijkheid hebt. Veiligheid begint bij jezelf.”

Meer nieuws

Bekijk alles